Μελοποιημένη ποίηση Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Η (κατά Κ.Π.Καβάφη) "κορυφή των κορυφών", ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, είναι γνωστός στο ευρύ κοινό ως ο κορυφαίος Έλληνας πεζογράφος, με τα μυθιστορήματα και -κυρίως- τα διηγήματά του, να έχουν γράψει Ιστορία. Επιλέξαμε, όμως, να αφιερώσουμε τη σημερινή μας ανάρτηση σε ένα, εν πολλοίς, άγνωστο μέρος του έργου του.

Παρακάτω, λοιπόν, μπορείτε να ακούσετε και να διαβάσετε μερικά από τα πιο όμορφα μελοποιημένα του ποιήματα, από καλλιτέχνες όπως ο Ψαραντώνης, ο Μπάμπης Τσέρτος, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Ορφέας Περίδης, κ.α.


- ΤΗ ΝΥΚΤΑ*

Την νύκτα όλην άγρυπνος, νύκτα μακράν χειμώνος
ο ναύτης προ του κύματος, σιωπηλός και μόνος
τηρεί τον ουρανόν, ενώ αβύσσους διαβαίνει
και την χρυσήν ανατολήν ανήσυχος προσμένει

Ομοίως σ`επερίμενα να έλθης χθες, ομοίως
Μακράν σου είναι έρημος και αφεγγής ο βίος

Πόσους τω πέμπει ασπασμούς και πόθους, αδελφή μου
ομοίως σ' επεθύμησεν, ομοίως η ψυχή μου
Ομοίως η καρδία μου θερμώς σ`επικαλείται
και διά σε πάσαν χαράν του κόσμου απαρνείται

Ομοίως σ`επερίμενα να έλθης χθες, ομοίως
Μακράν σου είναι έρημος και αφεγγής ο βίος

*: Από το μυθιστόρημα "Η Μετανάστις", κεφάλαιο ΣΤ'


- ΕΙΚΟΝ'ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΗ

Eικόν' αχειροποίητη, που στην καρδιά μου σ' είχα,
κ' είχα για μόνο φυλαχτό μια της κορφής σου τρίχα.

Oνείρατα στον ύπνο μου μαυροφτερουγιασμένα,
σαν περιστέρι στη σπηλιά μ' ετάραξαν για σένα.

Τ' αηδόνια αυτά που κελαηδούν μου φαίνονται να κλαίνε
κίνδυνο, μαύρο σύννεφο, οι μάγισσες μου λένε.

Kίνδυνο, μαύρο σύννεφο, οι μάγισσες μου λένε·
τ' αηδόνια αυτά που κελαδούν μου φαίνονται να κλαίνε.

Να σε χαρεί κι η άνοιξη μαζί με τα λουλούδια
όπου 'ναι σαν αμέτρητα ζωγραφιστά τραγούδια.

Συ στο σκολειό δεν έμαθες να γράφης ραβασάκια·
στα χείλη σου τα ρόδινα πού τά 'βρες τα φαρμάκια;

Στα μάτια τα ψιχαλιστά πόχ' έρωτας καρτέρι,
πόσο μεθύσι μέθυσα ένας Θεός το ξέρει.

Τη χάρη σου τη σπλαχνική μη μ' αρνηστείς αρνί μου
αγάπη μου αιώνια αγάπη μου στερνή μου


- ΑΣ ΠΑΝ' ΝΑ ΙΔΟΥΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ

Ας παν να ιδούν τα μάτια μου
πώς τα περνά η αγάπη μου.
Μου`παν αλλού κι αγάπησε
κι εμένα μ`απαράτησε.

Αν σ`το είπε ο ήλιος να χαθεί,
τ`άστρι να μη φανερωθεί.
Κι αν σ`το είπανε στην εκκλησιά,
κερί να μην ανάψουν πια.
Κι αν σ`το είπε το ρηγόπουλο,
στην Μπαρμπαριά σκλαβόπουλο.

- ΕΙΣ ΕΝΑ ΜΝΗΜ'ΑΓΝΩΡΙΣΤΟΝ

Εις ένα μνήμ`αγνώριστον μικρού κοιμητηρίου
δεν θέλω να το βλέπωσιν ακτίνες του ηλίου,
μηδέ κυπάρισσος σκαιά, μηδ`απεχθής ιτέα,
να το σκιάζη'καταγίς ας το κτυπά βιαία !
Και δεν ποθώ θυμίαμα, δεν θέλω ψαλμωδίαν,
να έλθεις μόνον σε ζητώ, μίαν θαμβήν πρωίαν,
να βρέξεις μ`ένα δάκρυ σου το διψασμένο χώμα
κι ας σβήση με το δάκρυ σου και τ`όνομά μου ακόμα.

- ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΑ ΨΙΧΑΛΙΣΤΑ

Στα μάτια τα ψιχαλιστά

που `χει ο έρωτας καρτέρι

πόσο μεθύσι μέθυσα

ένας Θεός το ξέρει..

- ΤΟ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΤΡΥΓΟΝΙ

Μάνα μου, 

εγώ είμαι τ’ άμοιρο

το σκοτεινό τρυγόνι

όπου το δέρνει ο άνεμος

βροχή που το πληγώνει..

Το δόλιο

όπου κι αν στραφεί

απ’ όπου κι αν περάσει

δε βρίσκει πέτρα να σταθεί

κλωνάρι να πλαγιάσει..

Εγώ βαρκούλα μοναχή

βαρκούλα αποδαρμένη

μέσα σε πέλαγο ανοιχτό

σε θάλασσα αφρισμένη..

Παλεύω με τα κύματα

χωρίς πανί, τιμόνι

κι άλλη δεν έχω άγκυρα

πλην την ευχή σου μόνη..

- Η ΚΟΙΜΑΜΕΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΑ

Λόγγος κι ορμάνι γύρω στο παλάτι
και το φυλάν αόρατα σπαθιά
Κι εκείνη αποκοιμήθηκε βαθειά
και δεν τη βλέπει ανθρώπου μάτι

Σ' είσ' η Κοιμάμενη Βασιλοπούλα
πού ολ' η Ελλάς, νανούρισμα γλυκό
σου στέλνει ένα τραγούδι μυστικό
και μια χρυσόχλωρη μυρτούλα

Μάγια κακά της είχαν καμωμένα
να μην ξυπνήσει χρόνους εκατό
πριν ένα βασιλόπουλο ξακουστό
έρθει να την ευρή από τα ξένα

Σ' είσ' η Κοιμάμενη Βασιλοπούλα
μα δεν κοιμάσαι μοναχή σου συ
Κι άλλος εκεί δεξιά σου τη χρυσή
του Έθνους καρτερεί αυγούλα

Σταυρός αστράφτει και σπαθί σιμά του
ψυχών κοπάδι φτερουγίζει εκεί
Αγίων μελίσσι γύρω κατοικεί
κι Αγγέλοι αμώνουν στ' όνομά του

Εκειός είν' η ελπίς μας, ο Μεσσίας
εκειός του Γένους ο εγδικητής
οπού κοιμάται στα υπόγεια της
Αγίας του Θεού Σοφίας